Bursa, Türkiye’nin Marmara Bölgesi’nde bulunan tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ön plana çıkan bir şehirdir. Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti olan Bursa, birçok önemli tarihi yapıya ev sahipliği yapar. Ayrıca, hamam kültürü de Bursa’nın önemli bir parçasıdır.

Bursa’da bulunan hamamlar, Osmanlı döneminin izlerini taşıyan, tarihî ve mimarî açıdan zengin yapılar arasındadır. Hamamlar, Osmanlı toplumunda temizlik ve sosyal yaşamın önemli bir parçasıydı. Aynı zamanda insanlar arasında iletişimi ve toplumsal ilişkileri güçlendiren bir ortam sağlıyordu. Hamamlar, sadece temizlik için değil, aynı zamanda dinlenme, sohbet etme ve eğlenme amacıyla da kullanılıyordu.

Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Bursa’yı tanımlarken “Velhasıl Bursa sudan ibarettir” demiştir. Uludağ’ın eteklerinde kurulan Bursa’nın hem soğuk hem de sıcak su kaynakları bakımından zengin oluşu, tarihin her döneminde  bu suların kullanılmasını sağlayacak hamamların inşa edilmesini sağlamıştır. Bursa’nın İlçeleri dışında şehir merkezinde mevcut 41 hamam ve yazılı kaynaklarda adı geçen 14 hamam ile toplam 55 hamamı olduğu bilinmektedir.

Hamamlar, mimari yapısı ve işlevselliği dışında geleneksel yaşamın bir parçası sosyal yaşam alanları olarak geçmişten günümüze kadar varlıklarını sürdürmüştür. Hayatın geçiş dönemleri olarak adlandırılan önemli günlerde ve bayramlarda düğünlerde  Gelin Hamamları, Sünnet Hamamı, doğumdan sonra yapılan Lohusa Hamamı, Adak hamamı geleneği devam etmektedir. Hamamda kullanılan eşyalardan  Peştemal, hamam tası, sabun, kese, havlu, takunya yada terlik,  geçmişten günümüze şekil değiştirse de  hamamda kullanılan etnoğrafik malzeme olarak hamam kültürü içindeki yerini almıştır. Halk edebiyatı açısından bakıldığında hamamlar ile ilgili anlatılan hikayeler, efsaneler hamamların kullandıkları şifalı sıcak suyun kaynağı, suyun iyileştirici özellikleri ile ilgili anlatılanlar, hamam kültürünü tamamlayan geleneksel kültür unsurlarıdır.

Bursa’da bulunan tarihi hamamlar arasında en ünlüleri şunlardır:

Koza Han Hamamı: Koza Han’ın içinde bulunan bu hamam, Osmanlı mimarisinin güzel örneklerinden biridir. İhtişamlı bir girişe sahip olan hamam, tarihî atmosferini koruyarak ziyaretçilerine hizmet verir.

Eski Kaplıca Hamamı: Bursa’da bulunan termal sularla ünlü olan bu hamam, şehrin termal turizmine katkı sağlar. Tarihî bir yapı olmasıyla birlikte, şifa amaçlı kullanılan termal sularıyla da önemlidir.

Yeşil Türbe Hamamı: Yeşil Türbe’nin hemen yanında bulunan bu hamam, şehrin en eski hamamlarından biridir. Yeşil Türbe’nin yapımı sırasında inşa edilmiş olan hamam, Osmanlı mimarisinin inceliklerini gözler önüne serer.

Bursa’daki hamamlar, sadece tarihî yapılar olmaktan öte, şehrin kültürel mirasını ve yaşam tarzını yansıtan önemli unsurlardır. Bugün hala ziyaret edilerek geleneksel hamam kültürünü deneyimlemek mümkündür. Bu hamamlar, turistlerin yanı sıra yerel halk tarafından da sıkça kullanılmaktadır. Hamamlar, tarihî dokularını korurken günümüz modern yaşamına da uyum sağlayarak önemli birer kültürel miras olarak varlıklarını sürdürmektedirler.

Görsel Kaynak, Freepik